นักพนัน - ฟีโอดอร์ ดอสโตเยฟสกี

ไม่รู้ว่าเป็นเพราะอะไร ทุกครั้งที่ผมอ่านงานของดอสโตเยฟสกี จะมีความรู้สึก "ครั่น" ทางความคิด คือเหมือนทุกอย่างที่ประกอบขึ้นมาเป็นงานของเขาดูจะมีสารัตถะ (essence) อันแตกต่างจากประสบการณ์ที่ผมมีในฐานะสมาชิกของโลกศตวรรษที่ 21 อย่างมาก

ทั้งลีลา ท่าทาง จังหวะ ความเร็ว ฯลฯ นั้นทำให้เหนื่อย คล้ายๆกับจะต้องปีนบันไดอ่าน

แต่พอเวทมนตร์ของเขาทำงานแล้ว ผมกลับไม่สามารถถอนสายตาจากตัวหนังสือของเขาได้อย่างง่ายดายนัก อาจเป็นเพราะว่าด้วยฝีมือในการเสนอลักษณะของพฤติกรรมมนุษย์ในแง่ต่างๆที่หาตัวจับยากก็ได้ (ตัวละครถูกนำเสนออย่างชัดเจนราวกับว่าเขากำลังเดินผ่านหน้าบ้านเราเลยทีเดียว) เหมือนดอสโตเยฟสกีมีชีวิตอยู่เพื่อสังเกตการณ์และทำความเข้าใจมนุษย์จนไปถึงระดับวิญญาณ

ผมอ่าน นักพนัน ฉบับแปลภาษาไทยโดยร.จันเสน (2546)

แปลกดีว่ามีความรู้สึกหนึ่งที่เกิดขึ้น เป็นความรู้สึกเดียวกับที่ผมอ่านบันทึกจากใต้ถุนสังคม (2530) เลย คือผมรู้สึกครั่นไปกับตัวละครของเขา บางตัวทำให้ผมรำคาญอย่างมากด้วยซ้ำ - แต่ไม่ได้รำคาญแบบอยากจะปิดหนังสือลง แต่รำคาญว่าทำไมตัวละครมัน "ไม่ได้ดั่งใจ" เอาเสียเลยและอ่านตะลุยต่อไปเพื่อ

1) หวังในใจลึกๆว่าตัวละครนี้จะถูกลงโทษอย่างสาสม

2) หรือตัวละครนั้นจะเรียนรู้ และเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมจนในที่สุดส่งผลให้เกิดข้อสรุปบางอย่างของเรื่องในตอนท้าย ("ขมวดปมจบ" นั่นละครับ)

แต่เปล่าเลย ไม่มีอะไรแบบนั้น และถึงมีก็ไม่ได้เป็นไปแบบที่ผมคาดหวัง - อย่างที่บอกไปแล้วนั่นละครับ, ก็เพราะว่างานของเขามีสารัตถะอันแตกต่างออกไป

จากคำนำ นักพนันเป็นงานที่ถูกเขียนขึ้นโดยสภาวะกดดันทางด้านการเงินของดอสโตเยฟสกี โดยเกิดจากประสบการณ์การเป็นนักพนันด้วยตัวเอง

อ่านเถอะครับ - สำหรับผู้เชี่ยวชาญการสร้างตัวละครอย่างดอสโตเยฟสกี

เที่ยวนี้เขาสร้างนักพนันขึ้นมาบ้างแล้ว